Zk Rollup là gì? So sánh ZK rollup vs Optimistic Rollup

Khi nhu cầu trên mạng Ethereum bắt đầu tăng lên với NFT và cơn sốt Yield farming vào cuối năm 2020, mong muốn về việc tăng tốc độ xử lý và giảm chi phí giao dịch đã xuất hiện trong cộng đồng người dùng. Giải pháp bắt đầu hình thành dưới dạng Blockchain Layer 2 và các phát triển bổ sung như Zk Rollup đã ra đời. Hãy cùng bePAY tìm hiểu dự án Zk Rollup là gì và sự khác biệt giữa Zk Rollup vs Optimistic Rollup trong bài viết dưới đây.

Khái quát về Zk Rollup

Zk Rollup là gì?

Nói một cách đơn giản, Zk Rollup là một giải pháp mở rộng Layer 2 cho phép các Blockchain xác thực giao dịch nhanh hơn trong khi vẫn đảm bảo phí gas vẫn ở mức tối thiểu. Zk Rollup quản lý hoạt động tốt hơn so với các Blockchain Layer 1 truyền thống như Ethereum vì chúng kết hợp những quy trình ngoài chuỗi.

Trong khi mạng chính Ethereum sử dụng những hoạt động trên chuỗi để xử lý giao dịch và xác thực các khối, các giải pháp Zk Rollup Layer 2 cũng mang đến nhiều chức năng ngoài chuỗi. Một trong những thành phần chính cho phép Zk Rollup xác thực giao dịch nhanh hơn so với Blockchain Layer 1 là Merkle Tree (Cây Merkle).

>> Xem thêm: Layer 2 là gì? Các dự án Layer 2 nổi bật nhất 2022

Merkle Tree là gì?

Merkle Tree là một cấu trúc toán học quan trọng cho phép các Blockchain đảm bảo rằng không ai có thể giả mạo dữ liệu trong những bản ghi trên chuỗi của một Zk Rollup. Thông thường, một Zk Rollup bao gồm hai Merkle Tree. Chúng đều được lưu trữ trên một hợp đồng thông minh, hay nói cách khác là trên chuỗi. Một Merkle Tree dành riêng để lưu trữ tài khoản, trong khi Merkle Tree còn lại lưu trữ tất cả số dư. Bất kỳ loại dữ liệu nào khác được tạo và sử dụng bởi Zk Rollup đều được lưu trữ ngoài chuỗi.

Một trong những lý do tại sao Zk Rollup quản lý hoạt động tốt hơn đáng kể so với các đối tác Layer 1 là do khả năng lưu trữ dữ liệu ngoài chuỗi. Merkle Tree chỉ chứa những dữ liệu quan trọng nhất có liên quan đến hợp đồng thông minh và được truy cập cũng như yêu cầu xuất thông tin thường xuyên hơn nhiều so với các giải pháp Layer 1. 

Điều này giúp Blockchain tiết kiệm một lượng lớn năng lượng và thời gian xử lý. Do đó, khi công suất của Blockchain được sử dụng để xác thực giao dịch trở nên ít hơn, phí gas giảm, làm cho các giải pháp Layer 2, đặc biệt là Zk Rollup trở thành một giải pháp ưa thích của những nhà giao dịch.

Cách ZK Rollup hoạt động

ZK Rollup dựa vào Zero-Knowledge Proof để chuyển đổi tất cả các trạng thái hoạt động một cách chính xác. Sau đó, mỗi giao dịch được so sánh cực kỳ chi tiết với hợp đồng thông minh trên chuỗi chính. ZK Rollup có tốc độ giao dịch tối đa là 2000 giao dịch/giây.

Zero-Knowledge Proof bảo vệ tất cả các chuyển đổi trạng thái, đảm bảo rằng không có giao dịch không hợp lệ hoặc hợp đồng độc hại nào có thể được thực hiện. Bởi vì mọi thứ phải được xác thực dựa trên hợp đồng thông minh trước khi được thực hiện.

So sánh Zk Rollup vs Optimistic Rollup

Optimistic Rollup là gì?

Optimistic Rollups (OR) là một loại cấu trúc lớp 2 không chạy trên lớp cơ sở của Ethereum mà chạy trên lớp của nó. Điều này cho phép chạy các hợp đồng thông minh chạy ổn định trên quy mô lớn trong khi vẫn được bảo mật bởi Ethereum.

Zk Rollup và Optimistic Rollup có gì khác nhau? 

ZK Rollup có ưu điểm là nhanh hơn đáng kể so với Optimistic Rollup. ZK Rollup nhẹ hơn đáng kể trên Layer 2 do quá trình xác thực xảy ra trên chuỗi chính chứ không phải trên sidechain. Bởi vì xác thực chuỗi chính xảy ra gần như ngay lập tức, ZK Rollup nhanh hơn và có khả năng mở rộng hơn so với trước đây.

ZK Rollup hoàn toàn có thể giành chiến thắng trước Optimistic Rollup. Tuy nhiên, cả hai có khả năng sẽ cùng tồn tại trong tương lai. Trên thực tế, một số chương trình DeFi sử dụng Optimistic Rollup trong khi những chương trình khác lại chọn sử dụng ZK Rollup. 

Tether – đồng tiền ổn định tiền điện tử lớn nhất và token ERC-20 đã bắt đầu sử dụng ZK Rollup trong nỗ lực giảm bớt tắc nghẽn trên chuỗi khối Ethereum. Do đó, có vẻ như ZK Rollup đã chiếm ưu thế hơn so với Optimistic Rollup. 

Ngoài ra, ZK Rollup cũng hiệu quả hơn Optimistic Rollup về tỷ lệ giao dịch. Mặc dù các Zero-Knowledge Proof chiếm nhiều tài nguyên máy tính hơn các tùy chọn khác, ZK Rollup cho phép số lượng giao dịch nhiều gấp 10 lần so với Optimistic Rollup. 

Ưu nhược điểm của Zk Rollup là gì?

Ưu điểm:

• Giảm phí cho mỗi lần chuyển của người dùng.
• Nhanh hơn Optimistic Rollup và Plasma.
• Các khối sẽ được tính toán trong một mô hình tính toán song song khuyến khích sự phân quyền.
• Ít dữ liệu hơn trong mỗi giao dịch, làm tăng thông lượng và khả năng mở rộng của layer 2.
• Không yêu cầu xác minh gian lận như Optimistic Rollup, có thể trì hoãn việc rút tiền lên đến hai tuần.

Nhược điểm:

• Khó khăn trong việc tính toán: Zero-Knowledge Proof sẽ yêu cầu tối ưu hóa dữ liệu để đạt được thông lượng tối đa.
• Bảo mật giả định mức độ tin cậy không thể xác minh được.
• Điện toán lượng tử có nguy cơ quay lại tấn công chuỗi khối.

Các dự án Zk Rollup nổi bật 

Loopring (LRC)

Loopring (LRC) là một giải pháp ZK-Rollup Layer 2 cho phép giao dịch và thanh toán với thông lượng cao, chi phí thấp trên Ethereum. Với ZK-Rollup, Loopring tuyên bố các sàn giao dịch của họ có thể cung cấp những khoản thanh toán nhanh hơn cho nhà giao dịch.

Thay vì giải quyết giao dịch trực tiếp trên chuỗi khối Ethereum (giống như các DEX khác), ZK-Rollup cho phép các sàn giao dịch Loopring hoàn thành những phép tính ngoài chuỗi. Điều này làm giảm số lượng giao dịch được gửi đến mạng Ethereum, tăng tốc độ và giảm chi phí cho nhà giao dịch.

zkSync

zkSync là giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 cung cấp những giao dịch rẻ và nhanh hơn so với chuỗi khối Ethereum chính (Layer 1). Giải pháp sử dụng công nghệ ZK-Rollup để xử lý các giao dịch ngoài chuỗi khối Ethereum trong khi vẫn duy trì tính bảo mật.

zkSync được phát triển bởi Matter Labs, đã nhận được 50 triệu đô la tài trợ từ các nhà đầu tư bao gồm: Andreessen Horowitz (a16z), Crypto.com, Blockchain.com, Aave,… Các lợi ích khi dùng zkSync bao gồm:

• Phí gas thấp: Phí gas bằng 1% Ethereum và rẻ hơn so với việc sử dụng các bản Optimistic Rollup. 
• Tốc độ cao: Hơn 2000 giao dịch mỗi giây (tps) so với 14tps trên Ethereum.
• Bảo mật: Được bảo mật bởi chuỗi khối Ethereum chính.
• Dễ dàng di chuyển tiền điện tử của bạn giữa Layer 1 và Layer 2 mà không bị chậm trễ.
• Chống kiểm duyệt: Bạn có thể di chuyển nội dung của mình trở lại Layer 1 bất kỳ lúc nào.

Immutable X (IMX)

Immutable X là giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 để giao dịch NFT trên Ethereum. IMX sử dụng ZK-Rollup để cho phép xác nhận giao dịch tức thì, hơn 9.000 giao dịch mỗi giây và không tính phí gas. Immutable X được phát triển bởi công ty đứng sau God Unchained – một trò chơi thẻ giao dịch NFT Miễn phí tương tự như Hearthstone nổi tiếng.

Vì Immutable X là Layer 2 của Ethereum nên quyền sở hữu NFT không bị ảnh hưởng vì kế thừa tính bảo mật và tính cuối cùng của chuỗi khối Ethereum. Ban đầu, thị trường Immutable X sẽ được sử dụng để giao dịch những quân bài God’s Unchained, nhưng theo thời gian, họ có ý định mở rộng thị trường cho các tài sản từ nhiều trò chơi khác.

>> Xem thêm: Immutable X là gì? 5 điều phải biết về dự án Layer 2 đình đám IMX

Trên đây bePAY đã giải đáp cho bạn về Zk Rollup là gì, so sánh Zk Rollup với Optimistic Rollup và nêu ra một số dự án nổi bật áp dụng Zk Rollup. Hy vọng sau bài viết này bạn đã có thêm nhiều kiến thức hơn về giải pháp Layer 2 cực hiệu quả này.

FAQ

Zk Rollup có tiềm năng phát triển không?

Zk Rollup đang ngày càng trở nên phổ biến đối với các nhà phát triển và những người đang tìm cách nâng cao khả năng sử dụng chuỗi khối. Ngoài ra, Zk Rollup cũng đóng vai trò quan trọng đối với các nhà giao dịch và nhà đầu tư đang tìm kiếm phương pháp xử lý giao dịch nhanh và rẻ hơn. 

Những giải pháp như Zk Rollup đang thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư. Khi công nghệ Blockchain tiếp tục phát triển, hiệu suất ngày càng tăng lên và chi phí sẽ được giảm xuống. Các giải pháp Layer 2 và Zk Rollup chỉ là sự khởi đầu cho kỷ nguyên tiếp theo của công nghệ chuỗi khối Blockchain và hệ thống tiền điện tử tiên tiến.

Người dùng được lợi gì từ ZK-Rollup?

Người dùng trên một Dapp chạy chương trình ZK-Rollup sẽ chỉ phải trả một khoản phí giao dịch rất nhỏ. Ngoài ra, tốc độ xử lý giao dịch cũng được đẩy nhanh hơn và làm giảm tắc nghẽn trên mạng Ethereum.